عکاسی و دوربین های عکاسی

(( عکاسی و دوربین های عکاسی ))

عکاسی به فرایند ثبت تصاویر به وسیله دریافت و ثبت نور برروی یک سطح حساس به نور، نگاتیو (فیلم) یا (سنسور الکترونیکی) گفته می‌شود. الگوهای نوری بازتابیده شده یا ساطع شده از اشیا بر روی سطح حساس به نور (هالوژن نقره یا سنسور)تأثیر می‌گذارد و باعث ثبت تصاویر می‌گردد
در گذشته نه چندان دور عکاسی از اتاقک تاریک و لوازم و موادی بسیار ساده تشکیل میشد. در حقیقت اتاق تاریک منجر به پیدایش عکاسی و دوربین عکاسی شد. اتاق تاریک عبارت از اتاقی است بی هیچ پنجره. هیچ نوری به آن راه ندارد مگر از طریق روزنه‌ای که بر یکی از دیوارهای اتاق تعبیه شده. تصاویر یا چشم‌اندازهای روبروی روزنه به صورت وارونه بر دیوار روبرویش بازتاب می‌یافت. بعضاً نگارگران از تصاویر بازتاب یافته به عنوان الگوی نقاشی‌شان استفاده می‌کردند. بعدها این اتاق تاریک در ابعاد کوچک‌تر تبدیل شد به دوربین عکاسی. یعنی در برابر روزنه‌ای که وجود داشت ماده حساس به نور قرار می‌دادند تا تصاویر بازتافته ثبت و ضبط شود. در روند تکاملی دوربین، از عدسی و لنز در جایی که روزنه قرار داشت استفاده شد. مواد حساس به نور به فیلم‌های عکاسی امروزین تبدیل شدند که در انواع سیاه و سفید و رنگی (نگاتیو) و اسلاید (پوزتیو) موجود است. نگاتیوها طی فرآیند دیگری در آزمایشگاه (لابراتوار) به عکس تبدیل می‌شوند. این روند ادامه یافت تا با پیدایش دوربین دیجیتال از حسگرهای حساس به نور به جای فیلم استفاده شد.
اما امروز از صنعتی پیچیده برخوردار است که تنوع محصولات آن حیرت آور می باشد. عکاسی موارد استفاده بسیار زیادی دارد. از جمله میتوان به عکاسی خبری ،علمی، تفریحی و ثبت خاطرات، ،مستند سازی اشاره کرد .
" دوربین سطوح حساس به نور و نور " ارکان سه گانه عکاسی اند که شناخت هر کدام از ضروریات فراگیری عکاسی به شمار میرود.

دوربین

دوربین یا همان اتاق تاریک اولیه مهمترین عامل عکاسی است که با کمک آن عکسبرداری انجام می شود. امروزه دوربین های عکاسی تنوع چشمگیری از لحاظ سیستم و شکل ظاهری دارند و هر روز به دامنه تنوع آنها افزوده می شود. اما با تمامی این اوصاف همگی آنها مشترکات زیادی دارند که با کسب شناخت کافی از این قسمتها می توان به راحتی با دوربین های گوناگون کار کرد.

طبقه بندی دوربین های عکاسی

اولین نوع طبقه بندی دوربینها، براساس قطع فیلم آنهاست. که شامل دوربینهای قطع بزرگ ، قطع متوسط، قطع کوچک، مینوکس یا کارآگاهی و دوربین های خاصی می شود.
دوربین های قطع بزرگ :‌حجم و وزن زیادی دارند و بیشتر در آتلیه ها بر روی سه پایه استفاده می شود و آنها را دوربین های آتلیه ای می نامند. با فیلمهای تک صفحه ای موسوم به فیلم تخت کار می کنند. فیلم های تخت در ابعاد 9×6 سانتی متر تا اندازه های 40 ×30 نیز ساخته می شوند. در جعبه های 25 عددی بسته بندی می شود این فیلم ها را در تاریکی در محفظه ای به نام شاسی قرار می دهند و پس از تنظیم دوربین، در محل شیشه مات گذاشته و پس از عکسبرداری برداشته می شوند.
دوربین های قطع متوسط :‌کم حجم تر هستند در فضاهای غیرآتلیه ای نیز کاربرد دارند. قطع فیلم این دوربین ها 120 است. عرض فیلمهای 120، 5/61 میلیمتر و طول آنها ثابت است دوربین های مختلف تعداد متفاوتی را با این فیلمها عکاسی می کنند چون کادر آن متفاوت است. فیلمهای 120، دور قرقره سیاهرنگ فلزی یا پلاستیکی همراه با نوار کاغذی که داخل آن سیاهرنگ است پیچیده شده اند.
دوربین های قطع کوچک : این دوربین ها کم حجم بوده و پرمصرف ترین نوع دوربین هاست. فیلم 135 و 126 مصرف می کنند اما نوع 35 آن رایج تر است. عرض فیلم های 135 ، 35 میلیمتر است و برای 12،18،20،24،27،36 قطعه عکسبرداری،‌عرضه می شود. رایج ترین کادر آن 36×24 میلیمتر است این دوربین ها به Halffram نیز موسوم اند. در داخل محفظه ی پلاستیکی یا فلزی موسوم به «کات» قرار می گیرند. کادر فیلم های 126 ، 245 × 24 میلیمتر است و فقط برای دوربین های نوع پک استفاده می شود در یک طرف سوراخ دارند و در کاستهای مخصوص قرار می گیرند. در دوربین های 135 پس از اتمام فیلم قبل از بیرون آوردن آن باید فیلم را به وسیله اهرم برگردان فیلم به داخل کاست کشید اما در دوربین های 120 این کار ضروت دارد. همین طور در فیلم های 126 نیز نیازی به این کار نیست.
دوربین های مینوکس یا کارآگاهی : فیلم 110 مصرف می کنند دارای جثه کوچکی هستند و کاربرد غیر حرفه ای دارند.
دوربین های خاص:‌دوربین های پولاروید و دوربین های ویژه و تخصصی
دومین نوع طبقه بندی دوربین ها، بر اساس نحوه تشکیل تصویر در منظره یاب دوربین هاست.
در منظره یاب دوربین های قطع بزرگ، تصویر به صورت واژگون چپ و راست دیده می شود و در دوربین های قطع متوسط، تصویر چپ و راست دیده می شود و در دوربین های قطع کوچک ،‌تصویر با موضوع هم جهت است.

ساختمان اصلی دوربین های عکاسی

مهمترین قسمتهای یک دوربین عبارتند از :
1- لنز
2- وسایل تنظیم که به دو بخش تنظیم نور و تنظیم فاصله تقسیم میشود.
3- منظره یاب
4- تعویض گر فیلم
5- اتاقک تاریک
6- کنتور شمارشگر فیلم

لنز

با مجهز شدن اتاقک تاریک به عدسی محدب تصویری شفافتر و روشنتر در اتاقک تاریک به دست آمد. این مساله اهمیت لنزها را برای ایجاد تصویری واضح و روشن در دوربین ها آشکار میسازد.
هر چند که یک عدسی می تواند تصویری نسبتا واضح ایجاد کند اما مشکلات متعد دی به وجود
می آ ورد که از آ ن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
1- وسط تصویر نسبت به گوشه های آن واضحتر میباشد بطوریکه گاهی کناره ها کاملا محو است.
2- تصویر دچار نوعی اعوجاج می شود بدین معنا که خطوط در مرکز تصویر مستقیمند اما با نزدیک
شدن به کناره ها هلالی ومنحی می شوند.
3- خطاهای رنگی بسیار چشمگیر است یعنی تک عدسی قادر به بازنمائی رنگهای طبیعی موضوع نیست. علاوه برآ ن نگهائی را که ناشی از کیفیت نا مطلوب شیشه آن است به رنگهای موضوع می افزاید برای رفع این موارد در ساختمان لنز ترکیبی از عدسی های مختلف بکار می رود .
بر روی دهانه لنز هر دوربین اطلاعاتی از قبیل نام لنز نام کارخانه سازنده فاصله کانونی شدت نور یاحداکثر باز شدن دیافراگم شماره ردیف واندازه دهانه لنز درج شده است که در شناسائی لنزها بسیار بااهمیت است .

فاصله کانونی

شعاع های موازی نور که از بی نهایت به یک عدسی محدب می تابند در نقطه ای پشت عدسی همدیگر را قطع می کنند. فاصله میان مرکز عدسی تا آن نقطه اصطلاحاً فاصله کانونی عدسی نامیده می شود.
دریک لنز نیز که ترکیبی از عدسی های مختلف است فاصله میان مرکز (محل استقرار تیغه های دیافراگم درلنز) تا محل تشکیل تصویر واضح (سطح فیلم) را فاصله کانونی آن لنز می نامند. فاصله کانونی را با حرف f وبر حسب میلیمتر نشان می دهند. به عنوان مثال اگر بر روی لنزی مشاهده شد f=50m.m یعنی فاصله کانونی آن 50میلیمتر است.

قدرت روشنایی یا حد اکثر گشادی دیافراگم

قبلا اشاره شد که لنز , ترکیبی از عدسی های متعدد است . این عدسی ها به طور طبیعی مقداری از نور را جذب می کنند در نتیجه تمام شعاع های نور که به لنز تابیده می شوند از آن عبور نمی کنند . قدرت روشنایی عبارت است از مقدار نوری که لنز از خود عبور میدهد .
این مقدار با اعدا خاصی مانند 1:1 , 2/1:1 , 4/1:1 , 8/1:1 و 1:2 و غیره مشاهده میشود . روشنترین لنز 1:1 است . یعنی در این لنز عدسی ها بسیار مرغوب به کار رفته که می تواند نقریبا تمام نور موجود را از خود عبور دهد . هر قدر عدد بزرگتر شود لنز از روشنایی کمتری برخوردار اشت. از طرفی قدرت روشنایی لنز با بازترین درجه دیافراگم آن برابر است.

قدرت روشنایی لنز را می توان اینچنین محاسبه کرد :

فاصله کانونی لنز تقسیم بر قطر دهانه لنز = قدرت روشنایی لنز
یعنی اگر قطر دهانه لنزی 50 میلیمتر و فاصله کانونی آن 100 میلیمتر باشد قدرت روشنایی 2 خواهد بود ( 1:2 )
پس میتوان گفت هر چه قطر دهانه لنز بیشتر باشد قدرت روشنایی آن بیشتر است.
بطور کلی هر لنز از چندین عدسی مختلف محدب و مقعر تشکیل شده که ترکیب آنها با یکدیگر باعث ایجاد تصویری واضح بر روی سطح حساس فیلم (امولیسیون) خواهد شد.
محل ایجاد تصویر را سطح کانونی وحدفاصل عدسی با محل ایجاد تصویر،فاصلة کانونی عدسی می‌گویند.
برای روشنتر شدن مطلب در مورد یک عدسی معمولی که برای آتش زدن کاغذ استفاده می‌گردد توضیح می‌دهیم .برای سوزاندن کاغذ بایستی عدسی را در مقابل نور خورشید آن قدر حرکت داد تا نور خورشید بصورت نقطه‌ای کوچک بر روی سطح کاغذ درآید که در این حالت بر اثر برخورد پرتوهای نوری به یکدیگر که از عدسی گذشته‌اند گرمای قابل توجه‌ای در محل برخورد بوجود آمده که باعث سوختن کاغذ می‌گردد محل برخورد پرتوهای نوری را نقطه کانونی و حد فاصل عدسی با سطح کاغذ فاصله کانونی گفته می‌شود. در لنزها که چندین عدسی مختلف وجود دارد هر عدسی دارای کانون جداگانه‌ای است اما وقتی با هم ترکیب می‌شوند کانون مشترکی پیدا می‌کنند که معمولاً از مرکز لنز تا حدفاصل محل ایجاد تصویر را فاصلة کانونی آن لنز می‌گویند که مقدار آن بر روی حلقه جلوی لنز نوشته می‌شود.
هر لنز دارای زاویه دید خاصی می‌باشد که قادر به جای دادن فضای مشخصی از جلو لنز در داخل دوربین و روی فیلم خواهد بود. به نسبت بلندی و کوتاهی فاصله کانونی، زاویه دید آن متغیر است هرچقدر فاصله کانونی لنز کوتاهتر باشد زاویه دید لنز بازتر و هرچقدر فاصله کانونی بلندتر باشد زاویه دید کوتاهتر خواهد بود.

انواع لنزها:

لنز نُرمال معمولی:( Normal )زاویه دید چشم انسان حدود 140 درجه می‌باشد اما تمام تصاویری که در زاویه چشم قرار می‌گیرند دارای وضوح کامل نیست وتنها در زاویه‌ای در حدود 52 درجه می‌توان تصاویر را به صورت واضح می‌توان دید لنز نرمال نیز زاویه دیدی شبیه به چشم انسان دارد به همین دلیل لنز معمولی نیز گفته می‌شود.
لنز تله فوتو: ( Telephoto) لنز تله از نظر شکل ظاهری طویل بوده و فاصلة کانونی بلندی دارد که دارای زاویه دید کوتاه می‌باشد و تنها برای عکسبرداری از فواصل دور مثل مناظر طبیعی و حیوانات وحشی کاربرد دارد و امکان عکسبرداری از فواصل نزدیک را ندارد.
لنز واید انگل:( Wide angle )لنز واید از نظر شکل ظاهر از لنز نُرمال کوتاهتر بوده و دارای فاصله کانونی کمی می‌باشد بنابراین دارای زاویه دید باز می‌باشد . این لنز در مکان‌هائی که امکان عقب رفتن عکاس برای قرار گرفتن تمام سوژه مورد نظر در نمایاب نباشد کاربرد شگرفی دارد و با استفاده از این لنز می توان فضای بیشتری را در عکس جای داد.
لنز زوم:Zoom این لنز دارای فاصله کانونی متغیر می‌باشد پس زاویه دید متغیر دارد برخی از لنزهای زوم با زاویه دید 180-40 که فاصله کانونی آن از 40 میلیمتر درحالت زاویه باز تا 180 میلیمتر در حالت تله فوتو می‌باشد کاربرد ویژه‌ای دارد به همین لحاظ در بین عکاسان مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است.
جدای این تقسیم‌بندی لنزهای دیگری نیز هستند که کاربرد تخصصی دارند مانند لنز ماکرو که برای عکسبرداری از اجسام بسیار کوچک کابرد دارد با یک لنز نُرمال معمولاً تا فاصله 50 سانتیمتر امکان نزدیک شدن به سوژه می‌باشد اما برای عکسبردای از اجسام کوچک مثل تمبر یا سکه فقط لنز ماکرو جوابگو خواهد بود. لنزی دیگر با عنوان لنز چشم ماهی وجود دارد که زاویه دید بسیار وسیع دارد برخی از این لنزها مقداری از فضای پشت دوربین هم در کادر تصویر قرار می‌دهند . عکس حاصل از این لنزها به شکل دایره وار می‌باشد از این لنز برای ایجاد جلوه‌های ویژه تصویری استفاده می‌گ
سری لنزهای EF کانن کانن در طراحی محل نصب لنزهای سری EF امکاناتی بیشتر از یک محل ساده برای نصب سریع انواع لنز روی بدنه را مد نظر داشته است. با حذف اتصالات مکانیکی و استفاده از یک اتصال الکترونیکی بین دوربین و لنز، دوربین های کانن دارای انعطاف پذیری بالاتری برای به کارگیری تکنولوژیها و سیستمهای جدید آینده گشته‌اند. این توانایی و انعطاف پذیری قبلا با افزایش قابل توجه در سرعت فوکوس خودکار، افزایش عملکردها نظیر سیستمهای فوکوس خودکار در دوربین های EOS، لنزهای دیافراگم خودکار tilt-shift (TS-E)، استفاده از موتورهای اولتراسونیک و توسعه لنزهای دارای ثابت کننده تصویر به اثبات رسیده است.
سری لنزهای EFسیستم محل نصب کاملا الکترونیکی هیچکدام از معایبی نظیر لرزش دوربین، نویز هنگام کار، ساییدگی، لق زدن، نیاز به روغنکاری، پاسخ کند، کاهش دقت بخاطر کارکرد اهرم راه‌انداز، یا محدودیتهای طراحی مربوط به مکانیزم اتصال برای انتقال داده را ندارد. به علاوه عملکرد و قابلیت اطمینان لنز بسیار بالاتر رفته است. ضمنا یک سیستم تست خودکار که از میکروکامپیوتر داخلی لنز استفاده می کند خرابیهای احتمالی لنز را درون نمایشگر دوربین نشان می دهد و قابلیت اطمینان لنز را بالا می‌برد.
▪ بدون اینکه بخواهیم وارد جزئیات موضوع شویم ده مزیت لنزهای EF را بر می‌شمریم:

• فوکوس بی سروصدا، سریع و با دقت بالا در تمامی لنزها از Fisheye (چشم ماهی) گرفته تا لنزهای سوپر تله فتو، چون متناسب با هر لنز سیستم راه‌انداز مناسب بکار گرفته شده است.
• دیافراگم آرام و دقیق با کنترل دیجیتالی
• امکان نگاه داشتن دیافراگم برای مشاهده عمق میدان و کمک به افزایش سرعت عکاسی با بسته نگاه داشتن دیافراگم د حین عکاسی متوالی
• امکان کنترل کاملا اتوماتیک دیافراگم با لنزهای TS-E کانن.
• امکان توسعه اپتیک های بسیار سریع و درخشان نظیر EF ۵۰mm f/۱.۰L USM که با سیستم قبلی اتصال لنز غیر قابل حصول بود
• پوشش ۱۰۰ درصد منظره یاب با EOS-۱N
• حذف انسداد منظره یاب و آینه در لنزهای سوپر تله فتو
• در هنگام استفاده از لنزهای زوم دیافراگم متغیر هر گونه تنظیم دستی عدد f (به جز بالاترین دیافراگم) در حین محدوده زوم امکان پذیر شده است
• جبران اتوماتیک و نمایش تغییر در عدد F موثر وقتی که بین لنز و بدنه دوربین از بسط دهنده ها (Extender) استفاده شده است.
• توانایی طراحی لنزهایی با دیافراگم پشتی بزرگتر برای بهبود روشنایی مرزها در سیستم های اپتیکی. به علاوه این مشخصه کارایی اپتیکی را هنگام استفاده از توسعه دهنده لنزدر سوپر تله فتو بهبود می بخشد.

  وسایل تنظیم نور :

  وسایل تنظیم نور در دوربین های عکاسی وسایل تنظیم نور شامل پرده مسدودکننده (شاتر)، دیافراگم و نور سنج است.
  شاتر:‌زمان نور دهی و دیافراگم شدت نور را کنترل می کند نور سنج متعادل این دو عامل را که منجر به رسیدن نور کافی به فیلم می شود محاسبه می کند.
  در سالیان اولیه اختراع عکاسی ، حساسیت فیلم ها بسیار کم بود بر روی لنز درپوش قرار می دادند که با برداشتن آن نور به فیلم می رسید و با گذاشتن مجدد درپوش بر روی لنز، کار عکاسی خاتمه می یافت اما امروزه حساسیت فیلم ها بسیار زیاد است وسیله مخصوص بسیار دقیقی در دوربین ها پیش بینی شده است که «پرده مسدود کننده» یا «شاتر» نام دارد.
  پرده مسدود کننده در حالت عادی مانع رسیدن نور به فیلم می شود اما هنگام فشردن دکمه عکسبرداری این پرده کنار رفته و به مدت معینی به نور اجازه عبور می دهد. در محلهای کم نور، پرده شاتر مسیر نور را به مدت بیشتری آزاد می گذارد اما در محلهای پرنور، سرعت باز و بسته شدن پرده مسدود کننده سریعتر و در نتیجه عبور نور کمتر است.
  زمان باز بودن پرده مسدود کننده بر روی جدولی قید شده است که بر روی لنز یا بدنه دوربین قرار دارد.

نشاندهنده ثانیه کسری از ثانیه است. سرعتهای پرده مسدودکننده به قرار زیر است :
4000/1 ثانیه ، 2000/1 ثانیه ، 1000/1 ثانیه ،500/1 ثانیه،250/1ثانیه، 125/1 ثانیه، 60/1 ، 30/1 ،15/1 ،8/1 ، 4/1 ،2/1 ، 1،2،4،8 ، B
سرعت B به معنای آن است که با فشردن دکمه عکسبرداری، پرده مسدود کننده باز شده و تا زمانی که دکمه آزاد نشود پرده باز می ماند. وقتی به نوردهی طولانی تری نیاز باشد از این حالت استفاده می شود در بعضی دوربین ها سرعت «T» نیز وجود دارد. در این وضعیت با یک بارفشردن و رها کردن دکمه پرده باز می شود سرعتهای مختلف شاتر علاوه بر کنترل زمان نوردهی در عکسبرداری از موضوعهای متحرک نیز نقش مهمی ایفا می کنند.
روش استفاده از سرعت کند شاتر، متداولترین شیوه های القای حرکت و جنبش در عکاسی است باید دوربین را برروی سه پایه نصب کرده یا به محلی تکیه داد.
انواع شاترهاشاترها در دو نوع مرکزی و کانونی ساخته شده اند. شاترهای مرکزی یا مکانیکی فلزی هستند و در داخل لنز نصب می شوند. شاترهای مرکزی، ساختمانی شبیه به دیافراگم دارند با این تفاوت که دیافراگم در بسته ترین حالت،مانع از عبور نور نمی شود.
شاترهای مرکزی1- از تیغه های فولادی ظریف شبیه دیافراگم ساخته شده و از مرکز به طرف محیط باز می شود با این فرق که دیافراگم در بسته ترین حالت هم مانع عبور نور نمی شود.
2- در فاصله نزدیکی از تیغه های دیافراگم ، داخل لنز قرار گرفته . این نوع لنز ، سنگین تر و گران تر است.
3- جدول سرعت شاتر ، روی لنز قرار دارد.
4- معولا در دوربینهایی با لنز ثابت استفاده می شوند زیرا اگر لنز دوربین باز شود فیلم نور می بیند اما در برخی از دوربینها نیز وسیله ای پیش بینی شده که با باز شدن لنز ، مانع رسیدن نور به فیلم می شود.
5- با انتخاب سرعتهای مختلف ، سرعت باز و بسته شدن پره های شاتر تغییر می کند.
6- چون پره های شاتر به صورت متحد المرکز باز و بسته می شوند ، یکباره نور به فیلم می رسد.
7- بیشترین سرعت شاتر مرکزی 500/1 ثانیه است
8- موقع باز و بسته شدن ، صدای کمی تولید می کند و برای عکس برداری از موضوعاتی که نباید جلب توجه شود مناسب است مانند عکس برداری از پرندگان.
شاتر کانونی1- از جنس پارچه سیاه و فلز ساخته می شود و چون بلافاصله در جلوی فیلم که کانون لنز است ،
قرار دارد، شاتر کانونی نامیده میشود. نوع پارچه ای به صورت افقی و نوع فلزی به صورت عمودی حرکت می کند .
2- جزئی از بدنه دوربین به شمار میرود . بنابراین جدول سرعت شاتر روی دوربین قرار دارد.
3- چون پرده شاتر بلافاصله جلوی دوربین قرار د ارد. با تعویض لنز ، فیلم نور نمی بیند.
4- از دو پرده مجزا تشکیل شده که لبه آنها کمی همپوشانی دارد. با فشردن دکمه شاتر پرده اول کنار می رود و فیلم نور می بیند . پس از مدت کوتاهی پرده دوم حرکت کرده مسیر نور را می بیند. با تغییر سرعت شاتر ، فاصله میان دو پرده تغییر می کند و سرعت حرکت پرده ها ثابت است. یعنی در سرعت بالا ، فاصله پرده ها کم و در سرعت کم ، فاصله پرده ها زیاد می شود.پس از هر بار عکس برداری ، پرده ها از محل اولیه به طرف مقابل می روند و بعد از به کار بردن اهرم جلو برنده فیلم و انتقال فیلم به فریم جلوتر ،
پرده ها نیز به محل اول بر می گردند.
5- در این نوع شاتر امکان استفاده از سرعتهای تا 4000/1 ثانیه وجود دارد.
6- موقع عکس برداری صدای نسبتا زیادی ایجاد می کند.

نقش دیافراگم در دوربین های عکاسی

دیافراگم عبارت است از تیغه های نازک و مقام فلزی که در داخل لنز قرار دارد این ورقه ها، امکان ایجاد روزنه هایی با قطرهای متفاوت را فراهم می سازد. مقدار گشادگی دیافراگم با اعدادی مشخص می شود: f64-f32-f22 و غیره اعداد بزرگتر، نشانگر دیافراگم بسته تر و عددهای کوچکتر نشاندهنده دیافراگم بازتر است. بازترین دیافراگم، معادل قطر عدسی لنز و قدرت روشنایی آن است.
دیافراگم دو نقش مهم را در عکاسی ایفا می کند:
1 – کنترل شدت نور .
2 – تأثیر بر عمق میدان وضوح تصویر .
با تغییر یک دیافراگم ، شدت نور،‌نصف یا دو برابر می شود.
نور سنج برای ثبت دقیق تصویر در عکاسی ، محاسبه دقیق نوری که از سطوح مختلف موضوع مورد نظر منعکس می شود ، ضروری است . تعادل میان درجه شاتر که زمان نوردهی به فیلم را تعیین میکند و درجه دیافراگم که شدت نور را کنترل می کند. نوردهی صحیح به فیلم را تعیین می نماید . وسیله ای که این تعادل را امکان پذیر می سازد « نورسنج » نام دارد.
ساختمان نور سنجنور سنچ از یک سلول حساس به نور ، مقاومت متغیر میلی یا میکرو آمپرمتر و باتری تشکیل می شود . سلول حساس نور« فتو سل» دریافتی را به جریان الکتریکی تبدیل می کند عقربه آمپرمتر حرکت کرده در برابر عددی خاص در جدول می ایستد . عدد مذکور ، معرف مقدار نوردهی است. در گذشته از « سلینیوم » به عنوان سلول حساس استفاده می شد و نیازی به باتری نداشت ولی در نورهای ضعیف قابل استفاده نبود . در نور سنجهای جدید از سلول « آرسینوگالیم » استفاده می شود که با باتری کار می کند . مقاومت متغیر در مدار نور سنج ، همان جدول حساسیت فیلمهاست که باید روی حساسیت فیلم مورد استفاده تنظیم شود.
انواع نور سنجنور سنجها به دو دسته الحاقی به دوربین و مستقل تقسیم می شودند. نورسنج بیشتر دوربینهای امروزی از داخل لنز است که سرعت زیادی دارد و با باتری کار میکند ولی تنها از نور انعکاسی نورسنجی میکند. سلول حساس این نورسنجها در داخل ویزور یا گوشه ای داخل دوربین ، در اطراف آینه 45 درجه نصب شده است. برای به کار انداختن نور سنج باید دکمه شاتر را اندکی فشرد . نورسنجی ، زمانی صحیح است که عقربه کوچک درون ویزور از بین سه علامت + ، ، - بر روی علامت قرار گیرد . قرار گرفتن عقربه روی علامت + نشان دهنده بالا بودن نور است که باید دیافراگم یک درجه بسته شود یا سرعت یک درجه افزایش یابد. علامت - نیز نشان دهنده نور کم است .
در برخی از دوربینها در ویزور عددهای دیافراگم و یک عقربه دیده میشد که با انتخاب هر عدد شاتر، عقربه روی یک عدد دیافراگم می ایستد . نورسنجهای مستقل یا دستی ، حرفه ای و دقیق تر هستند. با این نور سنجها علاوه بر نور انعکاسی موضوع مورد نظر ، از منبع نور که موضوع را روشن کرده ، نورسنجی به عمل می آید . این نورسنجها مجهز به کلاهک کائوچویی شیری رنگ هستند که باید هنگام نورسنجی از منبع نور ، آن را روی سلول حساس کشید ، در غیر این صورت نورسنج برای مدتی غیر حساس می شود.
اشکالهای رایج در نورسنجی عمومیاگر تصویر تیره شود، ایراد از نور ناکافی فیلم است و عوامل به وجود آورنده آن عبارتند از:
1- زیادتر بودن سرعت شاتر از مقدار تعیین شده در نورسنج
2- بسته تر بودن دیافراگم از حد تعیین شده در نورسنج
3- دوربین بر روی عدد حساسیتی بالاتر از حساسیت فیلم ، تنظیم شده است.
4- سطح غالب سوژه تیره بوده ولی نورسنجی بر اساس مناطق روشن صورت گرفته است.
اگر تصویر روشن باشد، ایراد از نوردهی زیاد به فیلم است و عوامل به وجود آورنده آن ، بر خلاف عوامل بالا می باشند. البته تیره یا روشن شدن تصویر به مراحل ظهور فیلم و چاپ عکس نیز بستگی دارد.

وسایل تنظیم فاصله

برای به دست آوردن تصویر واضح بر حسب فاصله موجود میان موضوع و دوربین ، لازم است در فاصله لنز تا سطح فیلم تغییراتی داده شود. بر روی اغلب لنزها ، حلقه فوکوس یا واضح سازی وجود دارد که بر روی آن اعداد متراژ بر حسب فوت و متر نوشته شده و با چرخاندن این حلقه می توان تصویر را واضح کرد . دوربینهایی که به شیشه مات مجهزند به چند طریق کار تنظیم را انجام می دهند:
1- صفحه تصویر شکسته یا استیگمومتر : در مرگز این صفحه دایره ای وجود دارد که با خط افقی به دو نیم شده است و هنگام غیر واضح بودن ، خطوط عمودی بالا و پایین این خط افقی به صورت شکسته و جدا از هم دیده می شود .
2- صفحه تصویر میکروپریسم : در مرکز این صفحه تصویر ، دایره هاشور خورده ای وجود دارد که بعد از وضوح باید این هاشورها از بین برود تا تصویر سالم دیده شود.
3- فاصله یا تله متر: در این نوع ، دو تصویر از موضوع دیده میشود که یکی پر رنگ و ثابت و دیگری کمرنگ است. با چرخاندن حلقه فوکوس ، دو تصویر باید بر هم منطبق شود تا تصویر واضح گردد
منظره یاب: منظره یاب از قسمتهای مهم دوربین است که بوسیله ان عکاس موضوع خود را نگاه میکند
و به کادر بندی میپردازد.
منظره یابها در اشکال گوناگون وجود دارند برخی از منظره یا بها فقط از یک شیشه مات تشکیل می شوند که تصویر برروی آن قابل رؤیت است مثل دوربین های قطع بزرگ که به علت در معرض تابش نور بودن پارچه ای مشکی روی آن می اندازند.
منظره یابهایی که علاوه بر شیشه مات مجهز به منشور هستند جهت تصویر منعکش شده برروی صفحه تصویر را به سمت چشم بیننده تغییر می دهند که بیشتر در دوربینهای تک لنز انعکاسی به کار می رود.
نوع دیگری از طبقه بندی دوربین ها بر اساس سیستم منظره یاب و نحوه نورگیری آنهاست در بیشتر دوربین های قطع بزرگ، نور با عبور از لنز به سطح شیشه ای مات که در محل قرار گرفتن فیلم تعبیه شده برخورد می کند و تصویر بر روی آن شکل می گیرد.
منظره یابهای انعکاسی - منظره یابهای غیرانعکاسی در دو گروه از دوربینها به کار رفته اند.
1 – سیستم تک لنز انعکاسی: در این دوربین ها تصویری که به وسیله لنز ایجاد شده به آیینه ای 45 درجه برخورد می کند و به قسمتی که یک منشور در آنجا تعبیه شده هدایت می شود. منشور، پس از انعکاسهای متعدد، جهت تصوری را به سمت منظره یاب دوربین، تغییر می دهد، در واقع تصویر از لنز دوربین دریافت شده است . با فشردن دگمه عکسبرداری،‌آیینه مسیر نور را آزاد کرده، نور به فیلم می رسد. چون آیینه از مسیر نور کنار رفته است . تصویر در منظره یاب دیده نمی شود. سیستم دوربین های تک لنز انعکاسی را S.L.R می نامند.
2- سیستم دو لنز انعکاسی: این دوربین ها دارای دو لنز با فاصله کانونی یکسان هستند که به هم جفت شده اند.
این دوربین ها از دو اتاقک سوار بر هم تشکیل شده اند. در اتاقک بالا فقط منظره یاب و آیینه 45 ثابت تعبیه شده و در اتاقک پایین فیلم قرار دارد و هر لنز به یکی از اتاقکها مربط می شود. آیینه نصب شده در اتاقک بالا، تصویر دریافتی از لنز بالای را به سمت شیشه مات منظره یاب هدایت می کند این دوربین ها را «انعکاسی» می نامند.
اطراف شیشه مات با تیغه های فلزی متحرک، پوشیده شده و لنز پایین تصویر را برای ثبت بر روی فیلم ایجاد می کند. چون بین دو لنز فاصله اندکی وجود دارد تصویری که با چشم دیده می شود با تصویر ثبت شده بر روی فیلم مقداری متفاوت است. این اختلاف در فواصل بیشتر از 20 متر محسوس نیست. اختلاف زاویه بین منظره یاب و لنز اصلی را «خطای دید موازی» یا «اختلاف منظره» می نامند. سیستم دوربین های دو لنز انعکاسی را با کد T.L.R نشان می دهند که کادر 6×6 سانتی متری را عکسبرداری می کند.
منظره یابهای غیرانعکاسی منظره یابهایی که تصویر را به طور مستقیم و بدون واسطه دریافت می کنند و جدا از لنز دوربین عمل می کنند «غیرانعکاسی» نامیده می شوند که بیشترین دوربین های قطع کوچک و مینوکسی به کار می رود. مانند دریچه ای در کنار لنز قرار دارند که با قرارگرفتن چشم در پشت آنها، مستقیماً به موضوع نگریسته می شود.
روش اصلاح خطای اختلاف منظر پس از تنظیم های اولیه، می توان دوربین را هم جهت منظره یاب، اندکی تغییر مکان داد. در منظره یاب اغلب دوربین های 135 و 110 خطوط راهنما وجود دارد که با رنگ خاصی مشخص شده است.

فیلم گذاری دوربین

1 – پشت به منبع نور، فیلم را در داخل دوربین قرار دهید.
2 – سر فیلم را اندکی آزاد کرده آن را در شیار یا محلی مخصوص که در مقابل قسمت استقرار کاست فیلم در دوربین قرار دارد، بگذارید.
3 – پس از استقرار فیلم در محل مخصوص ، فیلم را تا پیچیدن یک دور کامل به دور آن جلو ببرید.

4 – در دوربین را ببندید و به کمک اهرم جمع کننده فیلم را مقداری به عقب برگردانید.
5 – همزمان با جلوبردن فیلم ، به اهرم جمع کننده نگاه کنید، اگر اهرم چرخید، فیلم صحیح جا افتاده است.

6 – قبل از عکسبرداری حساسیت فیلم مصرفی را مقابل شاخص مربوط قرار دهید.
7- در پایان عکسبرداری و اتمام فیلم، حتماً ضامن رهاسازی را فشار دهید و فیلم را به داخل کاست برگردانید.

– پس از خارج کردن فیلم از دوربین ،‌آن را به وسیله برچسب مشخض کنید تا با فیلم های دیگر اشتباه نشود.
9 – فیلم عکسبرداری را باید در اولین فرصت ظاهر کرد.

طریقه صحیح به دست گرفتن دوربین

سمت راست دوربین را با دست راست، طوری نگه دارید که از انگشت شست، برای جلوبردن فیلم و از انگشت اشاره برای فشردن دکمه شاتر استفاده شود. می توان از دو انگشت اشاره و شست برای تغییر جدول سرعت شاتر بهره گرفت. زیر دوربین را با کف دست چپ نگه دارید و با انگشت شست و اشاره واضح سازی لنز و تغییر دیافراگم را انجام دهید.
هنگامی که دوربین در حالت عمودی است،‌سمت چپ بدنه دوربین در کف دست چپ قرار می گیرد. برای محافظت کامل از دوربین بهتر است ابتدا بند دوربین دور مچ دست پیچیده شود تا اگر به هر دلیلی دوربین از دست عکاس آزاد شد به روی زمین سقوط نکند.
هنگامی که دوربین را افقی در دست گرفته اید،‌آرنجها را به بدن بچسبانید، زیرا با باز بودن آرنجها، بخصوص در محل پر ازدحام امکان تصادم با عکاس افزایش می یابد.
نکاتی دیگر: 1 – در حالت ایستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده یکی را اندکی جلوتر قرار دهید تا تعادل بدن بهتر حفظ شود.
2 – در حالت نشسته زانوی پای راست را بر زمین گذاشته ،‌آرنج دست چپ را بر روی زانوی پای چپ قراردهید.
3 – هنگامی که از سرعت شاتر کم استفاده می شود برای جلوگیری از لرزشهای خفیف دست بهتر است دوربین یا بدن عکاس، به محلی محکم مانند دیوار تکیه داده شود.
4 – در مواقعی که دوربین بر روی شانه آویزان است بهتر است لنز به سمت بدن متمایل باشد.
5 – هنگام عکسبرداری از تابش مستقیم نور آفتاب به درون لنز جلوگیری کنید.
6 – قبل از عکاسی از حفاظت لنز مطمئن شوید با استفاده از دستمال های مخصوص.
7 – به هیچ عنوان عجله نکنید و بهترین زاویه دید و حالت را بیابید.
8 – دقت کنید سطوح و خطوطی که در طبیعت عمود بر سطح زمین هستند در تصویر مایل نباشند خط افق نیز از وضع افقی با ضلع های بالا و پایین تصویر، خارج نشود.
9 – اگر از صحنه هایی که با نورهای مختلف روشن شده عکسبرداری می کنید باید قبل از عکسبرداری از آن صحنه ها، نورسنجی شود.

نقش فیلمها در عکاسی

پس از سالها تلاش و کوشش با شناسایی هالوژنهای نقره(برمور، کلرور و یدور نقره) انقلابی در ساختمان فیلمها ایجاد شد. هالوژنهای نقره دارای خواصی هستند که از آن جمله دو مورد زیر قابل اشاره است :
1 – به نور حساسیت دارند.
2 – پس از نور دیدن ،‌احیا شده به فلز نقره تبدیل می شود.
ساختمان فیلم های سیاه و سفید

عبارت است از : لایه محافظ، امولسیون ،‌پایه فیلم ،‌لایه ضدهاله.
الف) لایه محافظ : پوشش بالایی فیلم هاست که از جنس ژلاتین سخت ساخته می شود.
ب) امولسیون یا سطح حساس به نور :‌ترکیبی از ژلاتین و املاح نقره است. ژلاتین را از پوست و استخوان حیوانات به دست می آورند.
ج) پایه : امولسیون یا سطح احساس را بر روی پایه ای از جنس پلاستیک که قابل انعطاف و شفاف است می کشند.
د) لایه ضد هاله: هنگامی که نور از محیطی به محیط دیگر نفوذ می کند دچار انعکاس و انکسار می شود به این دلیل هنگامی که نور به امولسیون فیلم می تابد دسته از پرتوهای نور به املاح نقره برخورد کرده دسته ای دیگر که از لابه لای امولسیون عبور می کنند از پایه فیلم می گذرند به این ترتیب و به علت تغییر محیط مقداری از شعاعهای نورپس از برخورد با پایه دوباره به طرف امولسیون منعکس می شود و مجدداً امولسیون را از زیرنور می دهد. چنین انعکاسهایی ممکن است دور نقاط درخشان تصویر ایجاد هاله نموده از وضوح تصویر بکاهد. برای جلوگیری از این پدیده سح زیرین پایه فیلمها را به کمک رنگهای تیره می پوشانند تا نور عبور یافته از امولسیون و پایه را کاملاً به خود جذب کند. ضخامت لایه ضدهاله و لایه محافظ تقریباً یکسان است لایه ضد هاله در مرحله ظهور، شسته و از سطح فیلم جدا می شود لایه های متعدد تشکیل دهنده فیلم بسیار نازک اند که به کمک چسب مخصوصی به همدیگر متصل شده اند. وجود دانه های نقره موجود در امولسیون فیلم ها موجب می شود که فیلم های مختلف‌، نسبت به نور حساسسیت یکسانی نداشته باشند.

طبقه بندی فیلمها :

1 – از لحاظ حساسیت به رنگ الف) فیلم های مونورکروماتیک
ب) فیلم های اورتوکروماتیک
ج) فیلم های پانکروماتیک
2 – از لحاظ حساسیت به نور 1 – فیلم های با حساسیت فوق العاده کم (بین 3 تا 12 ISO)
2 – فیلم های با حساسیت کم (بین 16 تا 22 ISO)
3 – فیلم های با حساسیت متوس (بین 48 تا 164 ISO)
4- فیلم های با حساسیت زیاد (بین 200 تا 400 ISO)
5- فیلم های با حساسیت فوق العاده زیاد (بین 800 تا 6400)
6- فیلم های خاص
حساسیت به نور فیلم ها را با علایم ASA،DIN، ISO مشخص می کنند.
فیلم های با حساسیت کم برای محیط های کم نور و با شرایطی که لازم است از سرعتهای کند شاتر و دیافراگم های باز استفاده شود کاربرد دارد اندازه املاح نقره در امولسیون این فیلم ها بسیار زیاد است. فیلم های با حساسیت زیاد برای عکاسی در محیط های کم نور، تهیه عکس های خبری و عکسهای خبری و ورزشی، به کار می رود.

آشنایی با خواض فیلم ها

الف) تأثیر حساسیت فیلم ها بردانه های تصویر: هر چه اندازه دانه های نقره ریزتر باشد حساسیت فیلم کمتر است بنابراین اگر فیلم های با حساسیت زیاد را بزرگ کنند دانه های شبیه به برفک بر روی تصویر نمایان می شود این دانه ها را «گرین»می نامند. عکاسی از صحنه های معماری،‌تبلیغاتی،‌صنعتی،‌منظره و چهره با حساسیت متوسط و حساسیت کم صورت می گیرد. اما عکاسی با فیلم های با حساسیت زیاد از صحنه هایی که بازنمایی جزئیات ظریف در آن اهمیتی ندارد، بلامانع است.
ب) تأثیر فیلم ها در کنتراست: کنتراست به معنای تضاد و تباین است. تضاد و اختلاف میان سطوح سفید و تیره تصویر هنگامی که بین سطوح سیاه و سطوح سفید 8 دامنه خاکستری وجود داشته باشند، کنتراست است معمولی است اما وقتی که تعداد پله های خاکستری از 8 افزایش یافت کنتراست کاهش می یابد. با افزایش حساسیت فیلم کنتراست تصویر آن کمتر می شود و کنتراست فیلم های با حساسیت بیشتر نسبت به آنها کمتر است. از فیلم های با حساسیت کم، در کپی برداری از روی نسخه های خطی، طرح ، نمودار و طرحهایی که فقط سیاهی و سفیدی در آنها وجود دارد استفاده می شود. اما برای عکسبرداری از یک تابلو نقاشی یا تصویری معمولی از فیلم های با حساسیت متوسط بهره می گیرند.

فیلم های خاص

از این فیلم ها،‌می توان فیلم های مادون قرمز (IR )، ماورای بنفس (V.U) فیلم های پلاروید، صفحات موسوم به D.C و غیره را نام برد.
C.D ها دیسکتهایی هستند که تصویر را به صورت مغناطیسی ضبط می کنند.دوربین های ویژه ای آنها را عکسبرداری می کند و نیاز به ظهور و چاپ شیمیایی ندارند. امروزه کاربرد این دوربین ها وسیع تر شده است.

انواع فیلم های عکاسی

فیلم های عکاسی ،‌نگاتیو( منفی) یا پوزتیو(مثبت) است و به صورت رنگی یا سیاه و سفید عرضه می شوند. فیلم های نگاتیو، تصویر را به صورت منفی ثبت می کنند. یعنی سطوح روشن را تیزه و سطوح تیره را روشن برای دیدن تصویر مطابق با واقعیت باید آنها را چاپ کرد. فیلم های نگاتیو با عبارات Negative یا For B & w Print یا For Color Print مشخص می شوند. اما فیلم های پوزتیو، مستقیماً تصویر را به صورت مثبت و منطبق با حالت طبیعی ثبت می کنند. از این دسته ،فیلم های اسلاید را می توان نام برد. فیلم های پوزتیو یا اسلاید را با پیوند Chrome که به نام فیلم افزوده می شود، مشخص می کنند. فیلم های سیاه و سفید، عموماً به وسیله پسوند Pan و فیلم های رنگی به کمک پیوند Colorمشخص می شوند. فیلم های رنگی خود نیز به دو نوع ساخته می شود:
الف) فیلم های نوع نوروز: که مخصوص عکاسی با نور روز یا فلاش الکترونیکی است. فیلم های نور روز با کلمات(Day light/ flash)مشخص می شوند.
ب) فیلم های رنگی نور مصنوعی: این فیلم ها بیشتر در فیلم برداری که اغلب زیر نور پرژکتورها و نور افکنهایی که نور زرد تولید می کنند، کاربرد دارند. اما در عکاسی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. فیلم های نوع نور مصنوعی را به کمک عبارت Tangstenمشخص می کنند.
بر روی قوطی فیلم های عکاسی اسم کارخانه سازنده، آرم یا مارک فیلم، قطع فیلم،‌تعداد کادرهایی که می توان با آن عکسبرداری کرد،‌اندازه کادر فیلم و ... مشخص می شود.
فیلم های عکاسی تاریخ مصرف معینی دارند که بر روی قوطی هر فیلم تاریخ انقضای آن قید می شود. اگر فیلم های سیاه و سفیدی که از تاریخ مصرف آنها مدتی گذشته باشد مصرف شوند لکه هایی شبیه به کرم یا حبابهای هوا بر روی فیلم ایجاد می شود.

ظهور فیلم

ظهور،‌آشکار سازی تصویر نامه یی است که بر روی فیلم ثبت شده است. فیلم های رایج عکاسی را باید در تاریکی مطلق ظاهر کرد. این کار به دو طریق ظهور در تشتک و ظهور با تانک ظهورف صورت می گیرد. امروزه از روش ظهور در تشتک کمتر استفاده می شود.
زیرا علاوه بر اینکه از دقت کافی برخوردار نیست، عکاس مجبور است در تمام مراحل ظهور در تاریکی به سر ببرد و بیماریهای پوستی را به همراه دارد. اما در روش ظهور با «تانک ظهور» فقط مرحله پیچیدن فیلم به دور قرقره در تاریک خانه انجام می شود و مراحل ظهور در روشنایی صورت می گیرد و خط تماس با آنها به حداقل می رسد. تانکهای ظهور از جنس پلاستیک یا فلز ساخته شده اند.
رایج ترین و موفق ترین قرقره هایی که در تانکهای ظهور به کار می روند پلاستیکی می باشند. این قرقره ها قابل تغییر بوده اما قرقره های فلزی غیر قابل تغییر هستند.

وسایل مورد استفاده در ظهور فیلم

تاریک خانه ، تانک ظهور، قیچی، دما سنج صفر – 100، بشر، زمان سنج، گیره آویزه فیلم ، خشک کن فیلم، حوله کوچک و داروهای ظهور، توقف و ثبوت فیم . تاریک خانه مکانی کاملاً‌تاریک است که برای فیلم گذاری به دور قرقره تانک ظهور، از آن استفاده می شود.

آماده کردن فیلم

فیلم 135 : قبل از خاموش کردن چراغ و آغاز فیلم گذاری،‌دقت کنید که قرقره کاملاً خشک باشد در غیر این صورت ، فیلم پیچی به دور قرقره دچار مشکل می شود. سپس زباله های ورود فیلم بر روی لبه قرقره را دقیقاً مقابل هم میزان کنید. برای اینکه فیلم گذاری با مشکلی مواجه نگردد باید قسمت زباله ابتدای فیلم که از کاست فیلم بیرون زده است. با قیچی بریده و گوشه های تیز قسمت بریده شده اندکی کوتاه شود. سر فیلم را در قسمت زبانه قرقره قرار دارده با حرکت دادن قرقره ، فیلم را به دور آن بپیچید. پس از آن انتهای فیلم را از محورش جدا کنید و قرقره را در تانک ظهور قراردهید. با بستن در پوش تانک ظهور، برای ادامه کار می توان آن را به فضای روشن انتقال داد، پیچیدن فیلم به دور قرقره باید درتاریکی کامل انجام شود. داروهای ظهور، بسیارمتنوع اند و هر یک استفاده خاصی دارند داروهای ظهور کنتراست کم،‌داروهای ظهور کنتراست معمولی ،‌داروهای ظهور کنتراست زیاد، داروها ظهور با وضوح زیاد،‌داروهای ظهور سریع و داروهای ظهور ریزدانه از این جمله است. عموماً تلاش می شود که فیلم ، با کنتراست و غلظت متعادل و معمولی ظهور شود. داروی ظهور، ترکیبی از چندین ماده شیمیایی است . داروی 76.D کداک پرمصرف ترین داروی ظهور نگاتیو سیاه و سفید است.
داروهای ظهور به صورت پودر یا مایع غلیظ شده ساخته می شوند. داروهای پودری ارزانتر است.

نکات مهم در ترکیب و نگهداری داروها 1 – به حجم آب که در راهنما و یا فرمول داروها اشاره شده است توجه کنید.
2 – لازم است از آب تصفیه شده و بدون املاح استفاده شود.
3 – دمای بیشتر،‌علاوه بر تجزیه ترکیبات داروها، عمر آن را کاهش می دهد و برخی از ترکیبات دارو و در دماهای کمتر حل نمی شود.
4 – دارو را به تدریج به آب اضافه کنید.
5 – محلول را به آرامی هم بزنید کف کردن محلول،‌باعث اکسید شدن دارو خواهد شد.
6 – برای هم زدن محلول، از میله های شیشه ای ،پلاستیکی یا P.V.C یا چوبی استفاده کنید.
7 – از تقسیم داروهای بسته بندی شده، بپرهیزید.
8 – به علت گرم بودن محلول و امکان وجود ناخالصیهایی در دارو که ته نشین نشده اند بلافاصله از داروی آماده شده استفاده نکنید.
9- داروهای آماده را در ظرف پلاستیکی یا شیشه ای تیره و به صورت سرپر، نگهداری کنید.
10 – دقت کنید در حل کردن مواد،‌املاح ترکیب نشده و یا ته نشین شده در محلول باقی نماند.
11- از تمام مداوم داروها با پوست جلوگیری کنید.
برای رقیق کردن کافیست داروی خالص با مقداری آب ترکیب شود.

عوامل مؤثر بر ظهور فیلم

حساسیت فیلم، نوع فیلم، دمای دارو، غلظت دارو، همزدن دارو و نوع داروی ظهور
حساسیت فیلم فیلم های با حساسیت بیشتر به زمان ظهور طولانی تر نیاز دارند.
نوع فیلم سازندگان فیلمها، زمان ظهور خاصی را با داروهای ظهور رایج برای محصولشان توصیه می کنند. مثلاً زمان ظهور فیلم ISO 100 کداک با داروی 76.D یک به یک ، 6 دقیقه اما زمان ظهور فیلم آگفا ISO 100 با شرایط مشابه 9 دقیقه است.
دمای داروی ظهور دمای استاندارد ظهور فیلم های سیاه و سفید 20 درجه سانتی گراد است اگر دما افزایش یابد غلظت و کنتراست فیلم نیز افزایش می یابد همین طور برعکس.
توجه کنید که ثابت بودن دمای استاندارد برای تمامی مراحل ظهور ضروریست.
غلظت داروی ظهور زمان ظهور فیلم ها با داروهای خالص یا غلیظ کمتر از زمان ظهور با همان داروی رقیق شده است.
همزدن داروی ظهور به علت فاصله اندک لایه های فیلم که به دور قرقره تانک ظهور پیچیده شده است حجم کمی از دارو با لایه های فیلم در تماس است از این رو باید هر از چند گاهی دارو را جابجا کرد تا فیلم یکنواخت و مناسب ظاهر شود. بهترین شیوه، سرو ته کردن تانک ظهور است. طولانی شدن همزنی، غلظت و کنتراست فیلم را افزایش می دهد و کمبود آن نیز، باعث ظهور ناکافی فیلم می شود.
نوع داروی ظهور زمان ظهور و داروی ظهور مناسب، در بروشور فیلم ها قید می شود.
مراحل ظهور فیلم مراحل ظهور فیلم ،‌در فضای روشن انجام می شود.
درپوش بالای تانک ظهور را برداشته،‌داروی آماده شده رایکباره در آن بریزید و بلافاصله کنترل زمان را شروع کنید. سپس به مدت 30 ثانیه تانک ظهور را سر و ته کنید. در ادامه پس از هر دقیقه که از زمان ظهور سپری می شود باید 4 بار تانک را سروته کرد. پس از اتمام زمان ظهور، داروی ظهور از تانک بیرون می ریزند.
مرحله توقف:کار این مرحله متوقف ساختن عمل ظهور است. داروی توقف محلول 28% اسید استیک است. زمان توقف همه فیلم ها از 10 ثانیه تا یک دقیقه است.
مرحله ثبوت:‌پس از ظهور دانه های نور دیده برمید نقره در امولسیون،‌باید دانه های برمید نقره که در معرض تابش نور قرار نگرفته اند از امولسیون جدا شوند تا نور بر فیلم بی اثر باشد. این وظیفه را مرحله ثبوت به عهده دارد. زمان مناسب برای ثبوت 5 تا 10 دقیقه است. داروهای ثبوت عمر نسبتاً طولانی دارد و در ظروف سربسته می توان آنها را بیش از 3 ماه نگهداری کرد. برای آزمایش داروی ثبوت، در روشنایی،‌یک تکه فیلم ظاهر نشده را در داروی ثبوت انداخته، آن را مرتباً تکان دهید اگر چه حداکثر ظرف 5 دقیقه فیلم کاملاً شفاف شد،‌داروی ثبوت از قدرت کافی برخوردار است.
نکات مهم درباره ثبوت 1 – داروی ثبوت را در ظروف غیرفلزی نگهداری کنید.
2 – به دلیل قلیایی بودن داروی ظهور و اسیدی بودن داروی ثبوت،‌از ترکیب آنها جداً جلوگیری کنید زیرا باعث خنثی شدن آنها می شود بنابراین پس از مرحله ظهور حتماً از مرحله توقف استفاده شود تا داروی ثبوت زود ضعیف نشود.
3 – داروی ثبوت را در معرض نور شدید قرار ندهید.
4 – از پاشیدن دارو برروی لباس جلوگیری کنید.
5 – از داروی ضعیف شده استفاده نکنید زیرا ثبوت نامناسب پس از مدتی باعث تغییر رنگ فیلم می شود.
6 – اگر به جای داروی ظهور اشتباهاً از داروی ثبوت استفاده کنید فیلم کاملاً‌شفاف می شود.
7 – فیلم را بیش از 10 دقیقه در داروی ثبوت باقی نگذارید.

مرحله شستشو

بهترین روش شستشو استفاده از آب جاریست . برای این کار، شلینگ آب را در مرکز محور قرقره تانک قرار دهید بدین تریب آب جاری از پایین تانک به طرف بالا حرکت کرده از اطراف لبه تانک سرریز می شود. با این روش ، فیلم در معرض آب جاری قرار می گیرد.
حداقل مدت شستشو، برابر با مجموع زمان مرحله ص قبلی است. پس از پایان مرحله شستشو، چند قطره مرطوب کننده در تانک بریزید و به مدت یک دقیقه قرقره را به آرامی بچرخانید. این محلول باعث می شود که هنگام خشک شدن فیلم، قطره های آب به حاشیه فیلم هدایت شود بدین ترتیب از ایجاد لکه جلوگیری می شود. پس از شستشو بهتر است فیلم به کمک فیلم خشک کن خشک شود. در صورت عدم دسترسی به چنین وسیله ای فیلم را در مکانی تمیز و بدون گرد و غبار آویزان کرده به انتهای آن گیره ای بزنید. پس از خشک شدن فیلم ها را 5 تا 6 قطعه ای بریده و در فایلهای مخصوص آرشیو کنید.
فیلم نرمال را از چند طریق تشخیص می دهند:
الف) بررسی اعداد حاشیه فیلم: اگر اعداد ضعیف و کمرنگ باشد، فیلم ضعیف ظهور شده است و در صورتیکه اعداد پررنگتر از حد معمول باشد زمان ظهور فیلم زیاد بوده است.
ب) یک فیلم نرمال : علاوه بر نقاط تیره و روشن از درجات خاکستری متنوعی نیز برخوردار است.

توصیه ها :

1 – پس از هر بار استفاده،‌تانکه ظهور را به دقت با آب نیم گرم بشویید.
2 – تمام ظرفهای مخصوص نگهداری داروها را با بر چسب مشخص کنید.
3 – داروها را در سرما نگهداری نکنید. زیرا باعث بلورشدن برخی از ترکیبات و رسوب شدن برخی دیگر می شود.
4 – هیچ وقت در انجام مراحل ظهور عجله نکنید.

چاپ عکس

چاپ عکس در مکانی به نام لابراتور یا تاریک خانه به کمک وسایل و موادی خاص صورت می پذیرد. در تاریک خانه نتیجه نهایی تصویر به دست می آید. تاریک خانه محلی است که عکاس وقت زیادی را در آن صرف می کند، از این رو رعایت اصول اساسی در طراحی یک تاریک خانه الزامیست.
نکات مهم در طراحی تاریک خانه
اتاق تاریک : عبور نور کاملاً‌عایق بندی شده تا نور به داخل آن نفوذ نکند. برای اطمینان از عایق بندی صحیح تاریک خانه به مدت 10 دقیقه در تاریک خانه بمانید تا چشم هایتان به تاریکی عادت کند تا اگر نوری به داخل نفوذ می کند نسبت به رفع آن اقدام کنید.

مشخصات تاریک خانه

1 – پوشش دیوارها و کف تاریک خانه باید به نحوی باشد که از تجمع گرد و غبار جلوگیری کند.
2 – تاریک خانه دارای سیستم لوله کشی آب و فاضلاب باشد.
3 – ابعاد اتاق در حدی باشد که شخص بتواند به راحتی در آن کار کند.
4 – تاریک خانه مجهز به چند پریز برق باشد.
5 – پوشاندن تمامی منفذها از رود هوا جلوگیری می کند.

تجهیزات تاریک خانه

تجهیزاتی که برای راه اندازی یک تاریک خانه غیرحرفه ای لازم است عبارتند از : 1- آتتاندیسور ، 2 – کاش کاغذ ، 3 – تشتکهای مجزا برای مراحل سه گانه، ظهور، توقف و ثبوت ،‌4 – ظرف مدرج ،‌5 – لامپ مخصوص تاریک خانه ،‌6 – زمان سنج اگراندیسور، 7 – خشک کن کاغذ، 8 – انبر کاغذ ، 9 – کاغذ حساس عکاسی ،‌10 – میز کار ، 11 – قیچی برش کاغذ، 12 – سطح زباله ، 13 – حوله برای خشک کردن دست ، 14 – وسایل تنظیف فیلم و ...
تقسیم بندی تاریک خانه مجموعه وسایل و لوازم مورد نیازدر تاریک خانه به دو گروه «خشک و تر» تقسیم می شوند.
آگراندیسور ،‌آگراندیسمان یا بزرگ کردن است. با این دستگاه، می توان تمام یا قسمتی از فیلم را به ابعاد مختلف چاپ کرد. اگراندیسور از قسمت های زیر تشکیل شده است : 1- منبع نور ، 2 – وسیله تنظیم و یکنواخت کردن نور، 3 – کاش فیلم ،‌4 – فانوسی قابل ارتجاع ، 5 – لنز، 6 – فیلتر قرمز ، 7 – پایه دستگاه ، 8 – دستگیره های واضح سازی ،‌9 – دستگیزه یا اهرم تنظیم ارتفاع آگراندیسورها علاوه بر تفاوت در شکل ظاهر، دارای سیستم و طراحی های مختلفی از لحاظ تنظیم و یکنواخت کردن نور هستند.
آگراندیسور

آگراندیسورها در دو نوع رنگی و سیاه و سفید عرضه شده اند. تفاوت آنها علاوه بر منبع نور، دراین است که اگراندیسورهای رنگی به فیلترهای رنگی مجهزند که برای چاپ عکس رنگی به کار می روند.
منبع نور در آگراندیسورهای سیاه و سفید از یک لامپ شیری 75 یا حداکثر 100 وات استفاده می شود. لامپهای شیری و مات، نور یکنواخت و پراکنده تولید می کنند و به همین علت مناسبند. لامپهای پرقدرت، گرمای زیاد در محفظه لامپ تولید می کنند که ممکن است باعث آسیب دیدگی نگاتیوها و دستگاه شود.
وسیله تنظیم و یکنواخت کردن نور
در بیشتر آگراندیسورهای سیاه و سفید از وسیله ای به نام «کندانسور» استفاده می شود. کندانسور نورهای پراکنده را یکنواخت کرده به سطح فیلم هدایت می کند. نور یکنواخت شده با عبور از نگاتیو به لنز می رسد و به سطح پایه اگراندیسور می تابد. نور قرمز تاریک خانه بر روی کاغذهای عکاسی بی اثر است. دستگیره تنظیم ارتفاع آگراندیسور، برای تعیین ابعاد عکس به کار می رود. پس از تنظیم ارتفاع ،‌لازم است با دستگیره واضح سازی تصویر را واضح کرد. مجموعه منبع نور،‌کندانسور کاش فیلم و لنز را «کلاهک» می نامند. برای اینکه فیلم بدرستی در مسیر نور آگراندیسور قرار بگیرد، آن را در کاش فیلم قرار می دهند. کاش فیلم، شیشه ای یا بدون شیشه است که بین کندانسور و لنز قرار می گیرد.
لنزاگراندیسور لنز آگراندیسور نیز مانند دوربین فاصله های کانونی مختلف دارد ولی گستره آن از لنز دوربین ها بسیار کمتر است. هنگامی که بخواهند عکسی در ابعاد بزرگتر چاپ کنند از لنزهایی که با فاصله کانونی لنز نرمال دوربین برابر است استفاده می شود. اما هنگامی که بخواهند عکسی در ابعاد کوچکتر از اندازه ای که لنز 5 میلی متری قادر به واضح سازی آن نیست چاپ کنند لنزهای با فاصله کانونی بلندتر به کار می برند. کاهش کاغذ نیز برای مهارکردن کاغذ عکاسی بر روی پایه اگراندیسور به کار می رود. زمان سنج آگراندیسور نیز برای تعیین زمان نور دهی مورد استفاده قرار می گیرد.
بخش «تر» تاریک خانه شامل سه مرحله ظهور، توقف و ثبوت و یک مرحله شستشو است. داروهای ظهور توقف و ثبوت چاپ عکس در تشتک ریخته می شود. به ترتیب در تشتک اول داروی ظهور عکس، تشتک دوم محلول توقف و در تشتک سوم داروی ثبوت می ریزند. داروهای ظهور عکس، انواع مختلفی دارد اما جملگی آنها از کنتراست و قدرت بیشتری نسبت به داروهای ظهور فیلم برخوردارند. البته داروهایی موسوم به داروهای عمومی برای ظهور فیلم و عکس ساخته شده اند. محلولهای ظهور را با نسبت تعیین شده در راهنمای دارو در درجه حرارت 20 درجه سانتی گراد تهیه کرده، هر یک را در ظرف مخصوص بریزید.

چاپ کنتاکت

وجود کنتاکت باعث دوام و طول عمر نگاتیوها می شود. زیرا به جای استفاده مستقیم از نگاتیو، می توان تصاویر مورد نظر را از روی کنتاکت بررسی و انتخاب کرد. در چاپ کنتاکت ، فیلم ها مستقیماً بر روی کاغذ عکاسی قرار می گیرند و به کمک آگراندیسور یا یک لامپ معمولی به آنها نور می دهند. در چاپ کنتاکت باید فیلم به صورت کاملاً مسطح بر روی سطح حساس کاغذ قرار گیرد. برای دستیابی به این هدف، از دو روش استفاده می شود:
1 – استفاده از کاش کنتاکت این وسیله، شیارهایی برای استقرار فیلم دارد که پس از گذاشتن کاغذ عکاسی در داخل آن، فیلم را به صورت کاملاً مسطح بر روی کاغذ قرار می دهد.
2 – شیشه معمولی : اگر کاش کنتاکت در دسترس نیست،‌می توان از شیشه تخت با ضخامت 2 میلی متر و بدون رگه استفاده کرد پس از قراردادن فیلم ها بر سطح کاغذ عکاسی شیشه را با احتیاط بر روی فیلم ها قرار می دهند. بدین ترتیب، سطح فیلم و کاغذ کاملاً بر هم منطبق می شود. برای صرفه جویی در مصرف کاغذ و دارو ابتدا با یک تکه کاغذ، زمان مناسب نوردهی محاسبه می شود این کاغذ را «نوار آزمون» نیز می نامند.

تهیه نوار آزمون

1 – روش پله ای : زیر نور قرمز تاریک خانه تکه ای از کاغذی که می خواهید عکس از روی آن چاپ کنید در کاش کنتاکت قرار داده و فیلم ها را به گونه ای درکاش کنتاکت قرار دهید که قسمت مات فیلم ها روی سطح کاغذ عکاسی قرارگیرد، با بستن کاش کنتاکت نور سفید یا نور آگراندیسور را روشن کنید و به کمک مقوا بخشی از مسیر تابش نور را بر روی کاغذ مسدود کنید و به قسمتی از کاغذ که پوشانده نشده است مقدار معینی نور بدهید. پس از ظهور، بر روی کاغذ عکاسی به صورت پله ای از تیره تا روشن چاپ شده است.
2 – روش آموزن تکه ای : در این شیوه ابتدا به یک تکه کاغذ که با فیلم کنتاکت شده است مثلاً 5 ثانیه نور داده می شود. سپس آن را برداشته تکه دیگری را به مدت 10 ثانیه و یکی دیگر را به مدت 15 ثانیه نور می دهند پس از ظهور کاغذها مناسب ترین زمان نوردهی انتخاب می شود. در این روش باید زمان های نوردهی پشت کاغذها یادداشت شود. پس از محاسبه زمان صحیح، شرایطی از قبیل فاصله کلاهک آگراندیسور تا کاغذ دیافراگم لنز اگراندیسور، زمان نور دهی ،‌نوع لنز،‌نوع دارو، دمای دارو، نباید تغییر کند. در غیر این صورت باید آزمون جدید انجام شود. قبل از چاپ کنتاکت از تمیز بودن کاش کنتاکت یا شیشه و همچنین نگاتیوها اطمینان حاصل کنید.

طریقه ظهور عکس

کاغذ عکاسی نور داده شده با آگراندیسور را به طور یکنواخت و یکباره به نحوی که قسمت امولسیون رو به بالا باشد در محلول ظهور وارد می کنند سپس به آرامی کاغذ را به کمک انبر کاغذ تکان داده یا به آرامی تشتک را تکان می دهند . زمان ظهور کاغذهای عکاسی دست کم یک و نیم دقیقه و حداکثر 3 دقیقه است پس از پایان ظهور، گوشه کاغذ را گرفته از داروی ظهور خارج می کنند و بلافاصله در تشتک حاوی محلول توقف وارد می کنند. کاغذ در مرحله توقف باید به مدت یک دقیقه به طور ممتد و با آرامی تکان داده شود تا رسوبها و بقایای ظهور از آن جدا گردد. سپس آن را به تشتک بعدی که حاوی محلول ثبوت است وارد می کنند.زمان مناسب برای ثبوت کاغذهای عکاسی 5 تا 10 دقیقه است. محلول توقف و ثبوت فیلم و عکس تفاوتی ندارد اما مرحله ظهور آنها متفاوت است . کاغذهای عکاسی را در مرحله ثبوت به حال خود رها نسازید بلکه هر چند لحظه یک بار محلول را به هم بزنید و یا کاغذ را تکان دهید. پس از مرحله ثبوت کاغذ را حداقل 20 دقیقه با آب جاری شستشو دهید. در تهیه نوارهای آزمون زمان ثبوت 3 دقیقه و شستشوی کوتاه کافی است زیرا پس از آن از نظر آزمون استفاده ای نمی شود. عکس را از آب خارج کرده با دقت و ملایمت، رطوبت سطح آن را با پارچه ای تمیز و بدون پرز خشک کنید سپس به نحوی که تصویر به سمت بالا قرارگیرد کاغذ را در خشک کن مخصوص قراردهید.

نور مخصوص تاریک خانه

یک لامپ قرمز 15 وات است که بر روی محل تشتکهای ظهور و توقف نصب می شود و حداقل 5/1 متر با سطح آنها فاصله دارد، چون هر نور قرمزی،‌نور مخصوص تاریک خانه نیست، برای اطمینان از ایمن بودن ،‌نور سفید را خاموش کرده بر روی میز محل استقرار تشتکها یک ورق کاغذ عکاسی نور ندیده قراردیهد و بر روی آن یک سکه بگذارید، کاغذ باید حداقل 15 دقیقه در معرض تابش نور قرمز قرار گیرد. سپس آن را به روش معمولی ظاهر کنید. چنانچه پس از ظهور کاغذ بین محل استقرار سکه و فضای اطراف آن تغییری دیده نشد، نور مخصوص مورد اعتماد است.

تشخیص سطح حساس کاغذهای عکاسی

دارای امولسیون یا سطح حساس به نور هستند. برای تشخیص آن چند روش وجود دارد:
1 – کاغذهای عکاسی معمولاً به سمت امولسیون انحنا دارند.
2 – سطح حساس برخی از کاغذها ، بافت دار است که با دست کشیدن بر روی آن قابل لمس می باشد.
3 – برخی از کاغذها سطحی بدون بافت و کاملاً صاف دارند، مناسب ترین راه برای مشخص کردن امولسیون ، مرطوب کردن قسمت کوچکی از گوشه کاغذ به وسیله زبان است.

توصیه ها

1 – به خاطر بسپارید همان گونه که گفته شد زمان ظهور کاغذ عکاسی یک و نیم دقیقه است. اگر عکس در داروی ظهور زودتر تیره شود لازم است مدت نوردهی با آگراندیسور را کمتر کرد و یا دیافراگم لنز آگراندیسور راست و به هیچ عنوان زمان ظهور را تغییر نداد.
2 – هیچ گاه نوارهای آزمون را زیر نور قرمز تاریک خانه ارزیابی نکنید زیرا در این نور، عکسها تیره تر به نظر می رسند.
رعایت نظافت و نظم از مسایل بسیار مهم کار درتاریک خانه است همراه داشتن حوله کوچک شخصی برای هر عکاسی در تاریک خانه الزامیست.

بزرگسازی عکس

از روی چاپهای کنتاکت ،‌فیلم مناسب برای بزرگسازی انتخاب می شود.
در این مرحله نگاتیو در کاش فیلم دستگاه آگراندیسور قرار می گیرد.

قراردادن فیلم در کاش

تمیز کردن نگاتیور با دستمال مخصوص و یا با پارچه لطیف بدون پرز و آهار صورت می گیرد. برای این کار ، استفاده از دستمال کاغذی یا پنبه به دلیل وجود پرز در آنها مناسب نیست.

درجه بزرگنمایی

کلاهک آگراندیسور را بالا و پایین ببرید تا بزرگنمایی مورد نظر عکس را به دست آورید، سپس باید تصویر را تنظیم و واضح کرد.

تنظیم

دیافراگم لنز آگراندیسور را کاملاً باز کنید و با حرکت دادن دستگیره یا اهرم مخصوص واضح سازی با دقت به جزئیات ریز تصویر را تنظیم کنید. برای اطمینان از وضوح بیشتر یک یا 2 درجه دیافراگم لنز آگراندیسور را ببندید. پس از آن آگراندیسور را خاموش کرده یا فیلتر قرمز را جلوی لنز قرار دهید.

تهیه نوارآزمون

کاغذ تست را باید به گونه ای تهیه کنید که سطوح روشن و تیره تصویر را در برداشته باشد و دقت شود که سطوح روشن یا تیره، در یک پله واقع نشود. زمان نور دهی بهتر است از 5 ثانیه کمتر نباشد زیرا در صورت فقدان زمان سنج آگراندیسور و اشتباه در شمارش،‌زمان های کوتاه دارای ضریب خطای بیشتری خواهد بود. با بستن دیافراگم، شدت نور کاهش می یابد و امکان افزایش زمان نور دهی فراهم می آید. با بازکردن دیافراگم، شدت نور افزایش می یابد و امکان کاهش زمان نوردهی فراهم می شود.

نوردهی به کاغذ عکاسی

یک ورق کاغذ عکاسی را از جعبه خارج کرده سپس در آن را خوب ببندید . کاغذ را در کاش کاغذ به نحوی قراردیهد که قسمت امولسیون رو به بالا باشد. کاش کاغذ علاوه بر نگهداری کاغذ این امکان را به عکاس می دهد که حاشیه سفید دور عکسها را به وجود آورد. اگر هنگام عکسبرداری فضای زاید در کناره های تصویر ثبت شده می توان آن را به راحتی در مرحله چاپ حذف کرد و یا فقط بخشی از نگاتیو را چاپ کرد. نوردهی به کاغذ را به کمک فیلتر قرمز آگراندیسور انجام ندهید زیرا کنار زدن فیلتر باعث ایجاد لرزش خفیف آگراندیسور و محور شدن تصویر می شود. راه حل مناسبتری استفاده از زمان سنج یا کلید قطع و وصل آگراندیسور است.

انواع کاغذهای عکاسی

بسیار اتفاق می افتد که هنگام عکاسی نور کمتر یا بیشتر به فیلم می رسد و باعث کمرنگ یا تیره شدن نگاتیو می شود. در مرحله ظهور نیز مسایلی مانند کم یا زیاد بودن دمای داروی ظهور ، همزدن زیاد یا کم دارو و موادی از این دست، این مشکل را به وجود می آورد.

کنتراست در کاغذهای عکاسی

کاغذهای عکاسی از لحاظ کنتراست، درجه های مختلفی دارند که امکان چاپ انواع نگاتیو با کنتراستهای متفاوت را فراهم می سازد. کاغذهای عکاسی به درجه های زیر تقسیم می شود.
1 – کنتراست بسیار کم ، 2 – کنتراست کم ، 3 – کنتراست متوسط، 4- کنتراست زیاد ،‌5 – کنتراست بسیار زیاد‌، 6- کنتراست متغیر
1 – کاغذهای کم کنتراست :‌وجود نقاط و سطوح تیره و روشن در کنار درجه های خاکستری برجسته نمایی خوبی به یک تصویر می دهد . اگر خاکستریها در تصویر زیاد شود به طوری که نقاط و سطوح تیره و روشن دیده نشود، تصویر، تخست و فاقد برجسته نمایی کافی می شود و اگر نقاط و سطوح تیره و روشن با کمترین درجات خاکستری باشد، تصویر، خشن می شود. کاغذهای کم کنتراست را «SOFT» یا «نرم» می نامند.
2 – کاغذهای کنتراست متعادل : نگاتیوهایی که به صورت صحیح عکسبرداری و ظهور شده باشد نگاتیوهای «نرمال» نامیده می شوند. چنین نگاتیوهایی از روشنایی و تیرگی لازم و همچنین درجات خاکتسر متوسط برخوردارند. نگاتیوهای کنتراست متعادل را بر روی کاغذهای کنتراست متعادل چاپ می کنند. کاغذهای کنتراست متعادل به کاغذهای «نرمال» نیز معروف هستند.
3 – کاغذهای کنتراست زیاد: نگاتیوهای ضعیف یا کم کنتراست را می توان با چاپ بر روی کاغذهای کنتراست زیاد به مقدار قابل توجهی اصلاح کرد. کاغذهای کنتراست زیاد را اصطلاحاً «هارد» یا سخت می نامند.
اگر نگاتیو، به هنگام ظهور تیره شد آن را بر روی کاغذ کنتراست چاپ می کنند اما اگر هنگام نوردهی بیش از حد تیره شد باید آن را بر روی کاغذ سخت یا کنتراست زیاد چاپ کرد.
4 – کاغذهای کنتراست متغیر: کاغذهای ویژه ای هستند که به کمک فیلترهای رنگی مخصوص، می توان کنتراست آنها را تغییر داد. فیلم های کنتراست متغیر به رنگهای «ارغوانی» و «زرد» هستند. فیلتر زرد، برای کاهش کنتراست و فیلتر ارغوانی برای افزایش آن به کار می رود. فیلترهای غلیظ تر اثرات بیشتری دارند. فیلترهای آگراندیسور رنگی نیز برای چاپ کاغذهای کنتراست متغیر به کار می روند. به جز کنتراست کاغذهای عکاسی ویژگیهای دیگری از قبیل جنس، سطح و رنگ دارند که هر یک به نوبه خود حائزاهمیت است.

جنس کاغذهای عکاسی

کاغذهای عکاسی، پلاستیکی یا کاغذی هستند کاغذهای پلاستیکی نیاز به زمان نوردهی کوتاهتری دارند نفوذ داروهای مختلف و رطوبت در آن بسیار کم است برای شستشو 4 دقیقه کافی است. کاغذهای پلاستیکی را نباید در خشک کن کاغذ معمولی قرارداد، زیرا بر اثر گرمای زیاد به رویه خشک کن می چسبند ،‌کافیست آنها را در هوای آزاد آویزان کرده یا به کمک سشوار خشک کرد. کاغذهای پلاستیکی بسیار صاف و بدون چین و چروک خشک می شوند. این کاغذها را با R.Cیا PE مشخص می کنند.

سطح کاغذهای عکاسی

کاغذهای مختلف عکاسی به سه نوع براق، نیمه مات و مات تقسیم می شوند. کاغذهای مات انواع صاف، ابریشمی،‌مخملی و ... دارد. کاغذهای براق پلاستیکی پس از خشک شدن براق بودن خود را حفظ می کنند اما کاغذهای معمولی و براق را باید به کمک صفحه براق خشک کن برق انداخت. اگر این کاغذها به شیوه معمولی خشک شوند برای برق انداختن کاغذهای براق صفحه براق را بر روی خشک کن می گذارند و پس از گرم شدن،‌عکس را به حالت کاملاً مرطوب از سمت امولسیون بر روی آن قرار می دهند.پس از قراردادن عکس و بستن پوشش خشک کن بر روی پوشش دست می کشند تا رطوبت عکس به صورت یکنواخت بر سطح تصویر پخش شود و اگر صفحه براق خشک کن کثیف باشد یا اینکه عکس کاملاً خیس نباشد، سطح تصویر، یکدست و خوب براق نمی شود. کاغذهای مات،‌مخملی و ابریشمی براق نیستند. کاغذهای براق را می توان به دفعات ، براق یا غیربراق کرد. کاغذهای براق مخصوص چاپ عکس های با وضوح و جزئیات زیاد و کاغذهای مات، ابریشمی و مخملی برای چاپ عسک هایی که هدف نمایشی دارند استفاده می شود.

رنگ کاغذهای عکاسی

رنگ لایه پوششی کاغذهای عکاسی سفید و کرم است.
تشخیص مشخصات کاغذهای عکاسی
الف) با حروف مانند GLOSY
ب ) کدهای عددی

ابعاد کاغذهای عکاسی

10×15 برای عکس های کارت پستالی - 18×13، 21×16، 24×18 و ... استفاده عمومی دارند. برای چاپ عکس های بزرگ از کاغذهای متری استفاده می شود.

روشهای کنترل در چاپ عکس

بعضی مواقع، جزئیات بخشی از نگاتیو دقیقاً بر روی عکس دیده نمی شود در چنین شرایطی هنگام نوردادن به محلهای روشن تر نور بیشتری داده می شود و یا از تابیدن نور بیشتر به محل های تیره جلوگیری از نور دهی را «داجینگ» یا سایه انداختن و نوردهی اضافی به یک قسمت را «سوزاندن» می نامند.

اصول کادربندی

کادر، عامل محدود کننده عناصر تشکیل دهنده تصویر است. کادر اولین عاملی است که بیننده با آن تماس پیدا می کند اما شکل کادر نیز در بیان تصویر مؤثر است. امروزه در عکاسی از کادرها مستطیل عمودی، افقی و مربع استفاده می شود.

انواع کادرها:

1 – کادرهای مستطیل افقی: اگر نقطه ای را در داخل کادر مستطیل افقی در نظر بگیریم و حرکتی برای آن تصور کنیم به نظر می رسد که می تواند به سمت چپ یا راست حرکت کند. این کادر با حالت عناصری که در امتداد خط افق گسترده شده اند،‌متناسب است.

– کادر مستطیل عمودی: نقطه مورد نظر در این کارد، فقط می تواند به صورت عمودی حرکت کند. کادر مستطیل عمودی، پویاتر از مستطیل افقی است . بنابراین موضوعها در آن پویاترو پر جنب جوش تر به نظر می رسد. این کادر با حالت موضوعهایی که شکل کلی آنها عمودیت همخوانی بیشتری دارد.

3 – کادر مربع : به دلیل تساوی بین اضلاع این کادر، بیننده به تساوی به چهار ضلع و زاویه آن جلب می شود.

عوامل تعیین کادر

1 – موضوع
2 – عوامل هدایت کننده چشم
موضوع: حالت کلی موضوع در انتخاب کادر مؤثر است. انتخاب کادر باید با حالت جاافتاده و پذیرفته شده طبیعی موضوع که در نهایت براحتی مورد پذیرش چشم بیننده قرار می گیرد. متناسب باشد. هنگامی که عوامل عمودی متعدد می شوند و در سطح افق گسترش می یابند کادر مستطیل افقی مناسبتر است.
عوامل هدایت کننده چشم : این عوامل، موجب تعیین کادر می شود از این نمونه می توان به جهت دید و یا سمت حرکت موضوع ،‌خطها ، سطحها و تاریکی ها و روشنایی ها اشاره کرد.

زاویه دید را به سه دسته تقسیم می کنند:

زاویه دید از روبرو: اگر دوربین در امتداد محور چشم عکاس و عمود بر خط افق باشد زاویه دید روبرو نامیده می شود در این زاویه دید، تحریف یا اغراق در تصویر به وجود نمی آید و موضوع حالت طبیعی خود را حفظ می کند. بیشتر در عکاسی چهره، به کار می رود.
زاویه دید از پایین: اگر دوربین هنگام عکاسی پایین تر از خط چشم موضوع قرارگیرد در ابعاد موضوع اغراق شده و با عظمت و پایداری بیشتری جلوه می کند اما اگر زاویه دید بسیار پایین باشد موضوع حالت مضحک و غول پیکر به خود می گیرد.
زاویه دید از بالا: اگر دوربین به هنگام عکاسی بالاتر از سطح دید موضوع قرار گیرد تصویر موضوع کوچکتر و حقیرتر به نظر می رسد.

تقسیمات درون کادرها

کادر دوربین 135 که ابعاد آن 36×24 میلی متر است جزو کادرهای طلایی محسوب می شود.
کادرهای طلایی دارای تناسبات هندسی موزون هستند که چشم بیننده آنها را خوشایندتر از تناسبات دیگری می پذیرد اگر طول و عرض این کادر را به وسیله خطوط فرضی به سه قسمت مساوی تقسیم کنیم خطوط ترسیم شده را «مقاطع طلایی» و نقاط ناشی از برخورد این خط ها را «نقاط طلایی» می نامند. زیبایی شناسان پس از آمازمایشهای متعدد متوجه شده اند که چشم انسان در اولین برخورد با کادرهای طلایی به مقاطع و نقاط خاصی توجه می کند. سپس به بقیه فضای کادر می پردازد. این مناطق و نقاط همان نقطه ها و محل های طلایی هستند. در الفبای ترکیب بندی (کمپوزیسیون) گفته می شود که بهتر است عوامل مهم صحنه را بر روی خط ها و نقطه های طلایی قرار دهند.

فضای حاکم بر تصویر

در هر صحنه خواه ناخواه برخی عوامل و عناصر اهمیت بیشتری دارد و بعضی کمتر. مثلاٌ در صحنه ای از یک دشت که آسمان صاف است و هر چه هست در سطح دشت توجه را جلب می کند اختصاص دادن نیمی از کادر تصویر به آسمان منطق نیست بلکه بهتر است مقدار کمی از آسمان و بقیه فضای تصویر را سطح دشت بپوشاند. در مراسم راه پیمایی عامل مهم صحنه مردم است و لزومی ندارد مثلاً فضای زیادی از آسمان در تصویر بگنجند.

خط افق در تصویر

وجود خط افق در تصویری از منظرهَ، باعث ایجاد عمق و بعد در آن می شود از طرف دیگر بر جذابیت صحنه نیز خواهد افزود. هنگامی که فضای حاکم زمین است خط افقث طبعاً در بالای کادر قرار می گیرد. اگر خط افق در پایین کادر باشد سبکی و راحتی در تصویر القا می شود و نگاه بیننده توجه کمتری به پایین کادر می کند. واقع شدن خط افق در وسط کادر در صورتی است که آسمان و زمین به یک نسبت ارزش مطرح شدن داشته باشند و عموماً سکون و آرامش زیاد را تداعی می کند به شرط آنکه عوامل شلوغ و پرتحرک در عکس قرار نگیرد.

برشهای نامناسب

در این شرایط راهی جز اصلاح کار به هنگام چاپ باقی نمی ماند هر چند که این کار اشکالی ندارد اما خالی از اشکال هم نیست چرا که باعث تقویت کم توجهی و بی دقتی در عکاس می شود اما وقتی عکاس با توجه به دقت کامل اجزای تصویر را کادربندی می کند حداقل از لحاظ قدرت سازماندهی تصویر، موفقتر است از طرف دیگر چاپ بخشی از نگاتیو،‌خواه ناخواه ازکیفیت تصویر می کاهد. برش دادن از محلهایی از تصویر انجام می گیرد که لطمه ای به بیان و زیبایی تصویر نزند. برای عسکبرداری از انسان و حیوان بهتر است برش در مقاطع مفاصل انجام نگیرد.

عمق و بعد در تصویر

تصویر سطحی دو بعدی است ولی برای جذابیت بیشتر آن لازم است که درآن حجم و بعد صحنه نی زالقا شود علاوه بر تاریک روشن ، عوامل دیگر می توانند تداعی کننده حجم و بعد در تصویر باشند.
1 – خطوط : یکی از عوامل القای بعد در تصویر، خطوط منحنی است اگر به موازات یک جاده، عکسی از آن تهیه شود عمق کمتری در تصویر حس می شود اما اگر زاویه دید طوری باشد که جاده در تصویر مایل دیده شود بر حجم و بعد تصویر می افزاید. خطوطی که کادر را کاملاً مستقیم و با زاویه 90 درجه قطع می کنند القای بعد بسیار کمتری دارند. خطوط پراکنده که در نقطه ای از تصویر همدیگر را قطع می کنند. بیشترین بعد و فاصله را القا می کند مثل ریلهای راه آهن.
2 – اندازه اجسام: عناصر نزدیکتر ، بزرگتر و عناصر دورتر، کوچکتر دیده می شود،‌با استفاده از این خاصیت نیز، می توان بعد و فاصله را در تصویر ایجاد کرد. اگر عناصری که از لحاظ حجم بزرگترند در پیش زمینه و به صورت واضح دیده شدند و عناصر دیگر در پس زمینه کوچکتر دیده شوند فاصله و بعد بهتر القا می شود. همچنین تا حدودی ناواضح بودن زمینه نیز می تواند در ذهن بیننده بعد و فاصله را القا کند. اگر به دوردستها نگاه کنید به نظر می رسد که اجسام در فاصله های دورتر، خاکستری تر و اجسام نزدیکتر، دارای تیرگی و روشنایی ها و همچنین جزییات هستند.

نقش شاتر و دیافراگم در تصویر

دوربین مهم ترین عامل خلاقیت در عکاسی بوده که عکاسان مختلف بر مبنای ذهنیت خود به محیط پیرامون و صحنه های گوناگون در طبیعت پرداخته اند شاتر و دیافراگم از قسمتهای اصلی دوربین های عکاسی هستند که امکانات بسیار زیادی در اختیار عکاس قرارمی دهند.

سرعت شاتر

شاتر زمان نوردهی به فیلم را کنترل می کند و بر عوامل متحرک موضوع نیز تأثیر دارد. سرعتهای کم شاتر،عوامل متحرک را محو و سرعتهای زیاد آن، عوامل متحرک صحنه را ثابت و بدون حرکت ثبت می کند. از قدیم ترین شیوه های القای جنبش و حرکت در عکاسی نشان دادن حالت کشیدگی عناصر متحرک در تصویر است در عکسبرداری با سرعت کم شاتر سعی شود فضاها و عناصر ثابت در صحنه از هرگونه کشیدگی و محو شدن مبرا باشد. که بهتر است برای این کار دوربین بر روی سه پایه نصب شود تا از لرزش جلوگیری شود.
عوامل مؤثر در استفاده از سرعت شاتر برای بازنمایی حرکت
الف) جهت حرکت عامل متحرک : هنگامی که سمت حرکت به موازات دوربین باشد برای ثابت کردن آن سرعتهای شاتر زیاد مورد نیاز است و اگر سمت حرکت عامل متحرک عمود بر دوربین صورت بگیرد سرعت شاتر کمتری لازم است.
ب) فاصله کانونی لنزها: هنگامی که از لنزهای «تله» استفاده می شود باید از سرعتهای بیشتری برای ثابت کردن حرکات بهره گرفت و با لنزهای گشاد زاویه (واید) سرعتهای کمتری مورد نیاز است.
ج) فاصله دوربین تا موضوع : هنگامی که فاصله دوربین تا موضوع کاهش می یابد لازم است از سرعتهای شاتر بالاتر استفاده گردد.
د – همسویی دوربین با موضوع متحرک : از دیگر شیوه ها در این زمینه همسویی دوربین با جهت حرکت موضوع متحرک است.
پانینگ روشی است که دوربین هم جهت با حرکت موضوع بر حول محور بدن عکاس به حرکت در می اید و در اثنای حرکت، عکسبرداری انجام می شود. در تصویر نهایی موضوع متحرک از وضوح و جزییات بیشتری برخوردار است اما فضای زمینه کشیده و محو است.

عوامل مؤثر بر عمق میدان وضوح در تصویر

علاوه بر دیافراگم ،‌فاصله دوربین تا موضوع و فاصله کانونی لنز دوربین بر عمق میدان وضوح تصویر تأثیر دارند.

فاصله دوربین تا موضوع

با کاهش فاصله دوربین و موضوع عمق میدان کاهش می یابد و اگر فاصله دوربین بیشتر از بی نهایت لنز باشد دیافراگم آن لنز بر عمق میدان وضوح بی تأثیر است.
تأثیر فاصله کانونی لنزها بر عمق میدان وضح
عمق میدان لنزهای تله، کمتر از نرمال و عمق میدان لنزهای واید بیش از لنزهای نرمال است. باید عکاس هنگام عکسبرداری از مقدار فضای نهایی تصویر آگاه باشد زیرا هنگام عکسبرداری در منظره یاب دوربین هیچ تصویری دیده نمی شود.
شیوه های اطلاع از عمق میدان وضوح هنگام عکسبرداری
1 – استفاده از دکمه عمق میدان
2 – جدول عمق میدان روی لنز
3 – جدول عمق میدان مندرج در دفترچه راهنمای لنز

دکمه عمق میدان

با بستن دیافراگم و کاهش شدت نور در منظره یاب تصویر تاریکتر می شود به این علت در محیطهای کم نور نمی توان از دکمه عمق میدان استفاده کرد.

جدول عمق میدان روی لنزها

بر روی حلقه واضح سازی اعداد دیافراگم، به صورت قرینه حک شده اند برای مطلع شدن از عمق میدان تصویر ابتدا موضوع را واضح می کنند. سپس به طریقه نور سنجی، دیافراگم مناسب محاسبه و انتخاب می شود. عدد دیافراگم انتخاب شده بر روی جدول عمق میدان یافته میشود و اعداد متراژ مقابل این دو عدد، محدوده فضای واضح تصویر را مشخص می کنند.
جدول عمق میان مندرج در دفترچه راهنمای لنز
در دفترچه راهنمای اغلب لنز ها جدول هایی درج می شود که مقدار عمق میدان وضوح برای دیافراگمهای مختلف و با فواصل گوناگون معین شده است. ناواضحی،‌فضای پشت بعد و فاصله بین پلانهای تصویر را افزایش می دهد و چشم بیننده را بر روی عامل واضح متمرکز می سازد.